مشاوره اخذ و دریافت گواهینامه ایزو۱۷۰۲۵ از مرکز ملی تایید صلاحیت سازمان ملی استاندارد ایران.عصر کیفیت
همانطور که مستحضرید در ایزو ۱۷۰۲۵ویرایش ۲۰۱۷ پرداختن به ریسک ها برای موارد همچون زیر الزامی است:(به ترجمه کوک بوک شماره ۱۸یورولب در سایت بنام کتاب راهنمای پیاده سازی ایزو ۱۷۰۲۵ میتوان مراجعه کرد)(Eurolab cookbook18)
کلیه فعالیتهای آزمایشگاه از جمله خرید،محاسبات عدم قطعیت،ارزیابی انطباق،اطمینان از اعتبار نتایج،کالیبراسیون،استخدام،بازنگری قرارداد،گزارش دهی نتیجه آزمون،جابجایی اقلام آزمون،پایش شایستگی و صلاحیت،کارنامنطبق،دستیابی به اهداف،بی طرفی،انجام آزمون(مثلا مطابق fpc)و ……
یکی از پرسشهای پرتکرار همیشه این موضوع میباشد که ریسکهای زیادی به ذهن ما نمیرسد.علاوه بر روشهایی همچون طوفان فکری میتوان از تکنیک زیر استفاده نمود و این تکنیک بسیار کاربردی است.
این تکنیک در مرجع آنالیز حالات بالقوه خرابی AIAG آمده است که در همین سایت ترجمه ویرایش چهارم آن قابل دانلود کردن است.در تعریف ریسک مطابق ایزو ۳۱۰۰۰
ریسک عدم قطعیت رسیدن به هدف می باشد ولی فارغ از تعریف آکادمیک
در این تکنیک ساده ریسک به این صورت آمده است:
ریسک=معکوس الزام. مثلا اگر در یک آزمون باید مقدار شش گرم نمک در محلول ریخته شود ریسک آن میشود مقدار شش گرم نمک در محلول ریخته نشود.در مثالی دیگر اگر الزام انجام آزمون داشتن مهارت است پس ریسک آن میشود عدم داشتن مهارت.به همین ترتیب:
الزام :مدت چهار دقیقه محلول در جای ثابت بماند.ریسک :مدت چهار دقیقه در جای ثابت نماند.
الزام:بی طرفی پیمانکاران ریسک:عدم بی طرفی پیمانکاران. الزام:بستن مناسب نمونه‌روی دستگاه ریسک :عدم بستن صحیح نمونه روی دستگاه.
الزام:دستیابی به هدف سرانه آموزش بمدت ۳۰ساعت در سال. ریسک:عدم دستیابی به هدف سرانه آموزش بمدت ۳۰,ساعت در سال.
نکات:
اما در بعضی از ریسکها نوشتن ریسک میتواند متفاوت باشد.مثلا اگر الزام ریختن ۹گرم اسید سولفوریک در ظرف باشد .ریسک :عدم ریختن ۹گرم اسیدسولفوریک می باشد ولی باید دو ریسک از الزام فوق ایجاد گردد:
الف.ریختن بیشتر از ۹گرم (اثر آن افزایش هزینه آزمون)
ب.ریختن کمتر از ۹گرم(اثر آن نتیجه آزمون اشتباه می شود)
پس درمواردی که اثر ریسک متفاوت باشد میتوان برای هر الزام بجای یک ریسک،چند ریسک بنویسیم.
پیشنهاد میشود قبل از ستون ریسک یک ستون با نام الزام اضافه شود.مرجع fmea AIAG نیز این ستون را دارد.
نکته دیگر اینکه از بکاربردن کلمات کلی خودداری شود.مثلا بجای نوشتن علت:عدم مهارت آزمونگر اینطور بنویسیم:عدم مهارت آزمونگر در بستن پیچ نمونه روی فلان دستگاه .در کل تا جای ممکن با جملات بصورت کامل موضوع را تشریح کنیم و فراموش نکنیم که یکی از اهداف نوشتن ریسکها و ارزشیابی آنها ایجاد سوابقی است که در آینده سایرین بتوانند با مطالعه آنها نسبت به درک بهتر مشکلات آزمون و فعالیتهای آزمایشگاه اقدام نمایند و از تکرار آن ریسکها جلوگیری کنند و در اصطلاح تجربه شما را تجربه نکنند.پس هر چقدر ریسکها و اثر و اقدامات و..شفافتر نوشته شود برای دیگران بیشتر قابل استفاده است.ثانیا بهتر میتوانند نسبت به استخراج دانش سازمانی در آزمایشگاه اقدام نمایند.عمدتا مشکلات در یک سازمان یا آزمایشگاه تکرار میشود.اگر ریسکها بدرستی مستند شوندو مدام بروز شوند در صورتیکه پرسنل آزمایشگاه عوض شوند ،آنکاه نفرات جدید میتوانند در مواجهه با مشکلات، اول به ریسکها مراجعه کنند تا ببینند تیم قبلی با این مشکل مواجه شده بوده امد یا خیر و اگر مواجه شده‌اند چه راهکاری را انجام داده اند.در شرکتهای پیشرو پس از چند سال این ریسکها و اقذامات آنها دسته بندی میشوند و از آنها مدارکی همچون چک‌لیست مواجهه تهیه میکنند‌که یک‌نوع دانش سازمانی است.یعنی لیستی که نشان میدهد در مواقع با بروز مشکلات چه راه حلی میتوان در پیش گرفت (,که مورد تایید مدیر آزمایشکاه هم هست)(,شبیه به روش تشدید scalation). و‌نکته آخر هم باید عرض که در ستون علت باید علت ریشه ای نوشته شود و نه علت غیر ریشه ای. البته این موارد که عرض کردم موارد ساده ای بود و به ذهن بنده حقیر رسید.مرجع یوراکم هم مطلبی رو در خصوص ریسک در ISO/IEC17025,:20170 به زبان فارسی منتشر کرده که در زیر متن قابل دانلود کردن می باشد. کم سوادی بنده رو به بزرگواری خودتون ببخشید.در پناه ایزد منان و‌به امید دیدن لبخند رپی لبهای تمام هموطنانم.
چهاردهم دی ماه ۱۴۰۱, حسین زینل